تسهیل کمی چیست و چه تاثیری بر اقتصاد بازار سهام دارد؟

 تسهیل کمی چیست و چه تاثیری بر اقتصاد بازار سهام دارد؟

می‌توان گفت که امروزه تسهیل کمی در میان کاربران طرفداران بسیاری دارد. فعالیت در اقتصاد بازار ارزهای دیجیتال نیازمند آگاهی کامل و اقدامات هوشمندانه است.

بدون شک تعاریف متفاوتی در رابطه با تسهیل کمی شنیده‌اید، اما تسهیل کمی عملی است که توسط بانک‌های مرکزی انجام می‌شود و موجب افزایش میزان نقدینگی و تورم می‌شود. تسهیل کمی انجام می‌گیرد تا اقتصاد یک کشور برانگیخته شود و کسب ‌و کارها و مشتریان به دریافت وام و خرج‌کردن بیش‌تر تشویق شوند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر و کامل مفهوم تسهیل کمی می‌پردازیم و تاثیر آن را بر اقتصاد بازار و ارزهای دیجیتال بررسی می‌کنیم.

تسهیل کمی چیست؟

پس از بحران‌های مالی ۲۰۰۸ بازارهای بانکی مسدود شدند و بانک‌ها وام دادن به یکدیگر را متوقف کردند، چراکه ممکن بود بانک دریافت ‌کننده پس از دریافت وام حمایت و پشتیبانی بانک مرکزی را از دست بدهد. چنین اتفاقاتی منجر به انقباض پولی می‌شدند و به همین جهت تهدید یک دوره تورم منفی روز به روز قوی‌تر و نزدیک ‌تر می‌شد. لازم به ذکر است که به کمک بازخرید بدهی به شکل سنتی می‌توان عرضه پول را افزایش داد. در همین زمان ایالات متحده برای اولین بار پلتفرم تسهیل کمی را معرفی و ارایه کرد و انگلستان به عنوان کشور پیشرو از این پلتفرم پیروی کرد.

 تسهیل کمی عملی است که توسط بانک مرکزی انجام می‌شود. این تسهیل یک سیاست نامتعارف پول است و بانک‌های مرکزی می‌توانند در هنگام بحران و زمان‌های ناکارآمدی سیاست پولی مانع از افت عرضه پول شوند.

لازم به ذکر است که بیش‌تر استادان دانشگاه و اقتصاددانان معتقد هستند که تسهیل کمی کاملا صحیح نیست و اشکالاتی دارد. اما این مشکلات بطور دقیق شناسایی نشده‌اند و به همین جهت افسانه‌سازی فراوانی در رابطه با تسهیل کمی وجوددارد.

در ادامه به بررسی تعدادی از معروف‌ترین افسانه سازی‌های تسهیل کمی می‌پردازیم.

•تسهیل کمی برای نجات و کمک به بانک‌ها استفاده می‌شود.

•تسهیل کمی پول و سرمایه‌ی مناسب در اختیار ثروتمندان قرار می‌دهد و به همین جهت  بستر قمار آن‌ها را در اقتصاد بازار ارزهای دیجیتال فراهم می‌شود.

•تسهیل کمی موجب می‌شود تا در بازار و املاک حباب‌های فراوانی ایجادشود.

•و...

در نهایت اگر تمام افسانه‌ها را کنار بگذاریم، تسهیل کمی امروزه مناسب‌ترین گزینه برای تامین مالی زیرساخت‌ها است. خوب است بدانید که تسهیل کمی در منطقه یورو به هر شهروند به مدت ۱۹ ماه، هر ماه ۱۷۵ یورو می‌دهد.

تسهیل کمی چطورعمل می‌کند؟

معمولا عملکرد این روش به این صورت است که یک بانک مرکزی اوراق بهاداری نظیر؛ سهام، اوراق قرضه، دارایی‌های مربوط به خزانه و... را از دولت و یا بانک‌های تجاری خریداری می‌کند و به اقتصاد تزریق می‌کند.

بانک‌های مرکزی از طریق تمدید می آن اعتبار جدید، مبالغی را به وجوه اندوخته یا ذخایر بانک‌های عضو، می‌افزایند. لازم به ذکر است که این مبلغ با سیستم بانکی کسری نگهدارنده، نگهداری می‌شود. همچنین اعتبار جدید به وجود آمده توسط کالا و یا هر چیز با ارزش فیزیکی دیگر، پشتوانه‌ای ندارد و می‌توان گفت تسهیل کمی از هیچ پول استخراج می‌کند.

  تسهیل کمی انجام می‌گیرد تا ذخایر ملی افزایش یابند. همچنین در نتیجه اعمال این پلتفرم دسترسی به ذخایر نیز افزایش می‌یابد. پس در نتیجه تسهیل کمی اقتصاد به سمت رشد و تحریک حرکت می‌کند.  همچنین این پلتفرم میزان اطمینان در سراسر اقتصاد را ترویج و تقویت می‌کند. اما تسهیل کمی زمانی ایده‌آل است که سود را پایین نگه‌ دارد. در این زمان سیستم وام‌دهی برای مشاغل و مصرف‌کنندگان تقویت می‌شود.

لازم به ذکر است که تسهیل کمی همیشه کارآمد نیست و در عمل ممکن است ایراداتی داشته‌ باشد. تسهیل کمی مقوله‌ای بحث برانگیز است و همزمان مدافعان و بدگویان خود را دارد.

چه چیزی کارایی تسهیل کمی را تحریک کرد؟

سیستم تسهیل کمی به وجود آمد تا مشکلات موجود را رفع کند. چراکه در برخی موارد سیستم بانکداری مدرن و عملکرد آن نمی‌توانست مانع از ایجاد رکورد شود. می‌توان گفت هدف اولیه ایجاد تسهیل کمی افزایش میزان تورم و پیش ‌بود مالی در جهت کاهش گردش پول بود. سطح سود که بر وام‌ها حاکم است، یک ابزار است که بانک‌های مرکزی برای نظارت بر میزان تورم موجود از آن استفاده می‌کنند. اگر وام‌ها و دیگر فعالیت‌های مالی به کندی پیش رود، بانک مرکزی مجبور می‌شود میزان این مقادیر را کاهش دهد. لازم به ذکر است که با این اتفاق تمدید وام برای سایر بانک‌ ها مقرون به صرفه می‌شود. اما در سمت دیگر اگر تسهیلات بیش از اندازه ارزان ‌قیمت و تا حدی مجانی شوند، مخارج و اعتبارها نزدیک به سطح خطر می‌شوند و مقادیر بالای سود همانند یک نقطه توقف عمل می‌کنند.

تأثیرگذاری تسهیل کمی

هنوز مدت زیادی از هرج ‌و مرج مالی ۲۰۰۸ نگذشته بود که صندوق بین‌المللی پول بیانیه‌ای منتشر کرد و در آن از روش تسهیل کمی به عنوان سیاست پولی غیر متعارف اما موثر یاد کرد.

لازم به ذکر است که این آنالیز پنچ بانک مرکزی بزرگ را در بر می‌گرفت که عبارت است از؛

•صندوق ذخایر فدرال ایالات متحده آمریکا

•بانک انگلیس

•بانک ژاپن

•بانک کانادا

•بانک مرکزی اروپا

خوب است بدانید که هریک از موسسات ذکر شده در بالا با انتخاب و پیش‌بردن راهبرد منحصر به فرد خود توانستند در ابتدا نقدینگی خود و سپس نقدینگی کل بازار را تا مقدار بسیار زیادی افزایش دهند. افزایش سطح نقدینگی مانع از ایجاد بحران‌های طولانی مدت اقتصادی و تخریب سیستم مالی می‌شود. پس می‌توان گفت که دخالت‌ بانک‌های مرکزی امری به جا و مناسب بوده ‌است.

در نهایت فراموش نکنید که تسهیل کمی همواره موثر نیست و میزان تاثیر آن تا حد زیادی در گرو زمینه فعالیت افراد و راهبرد آن‌ها بستگی دارد. لازم به ذکر است که بسیار دیده شده که اقتصاد هایی از تسهیل کمی و روش‌های مشابه آن استفاده کرده‌اند، اما نتیجه‌ی قابل قبول و مطلوبی به دست نیاوردند. لازم به ذکر است که در صورت عدم کنترل و نظارت مناسب، فرایند تزریق پول به اقتصاد کشور و کاهش دادن میزان سودها می‌تواند به نتایج غیر منتظره و نامطلوبی ختم شود.  در ادامه به بررسی دقیق مزایا و معایب تسهیل کمی می‌پردازیم.

مزایای بالقوه و تاثیرات مثبت

وام بیش‌تر: همانطور که می‌دانید در این روش میزان سرمایه از طریق خریداری دارایی‌های بانک مرکزی بیش‌تر می‌شود و به همین جهت بانک‌ها ترغیب به دادن وام‌های بیش‌تر می‌شوند.

افزایش میزان قرض‌گرفتن: ‌با روش تسهیل کمی نرخ بهره کاهش می‌یابد و به همین جهت مشاغل و مصرف‌کنندگان ترغیب می‌شوند تا نقدینگی خود را افزایش دهند و قرص‌های جدید بگیرند.

افزایش میزان هزینه: بدون شک می‌دانید که زمانی که سیستم وام و قرض‌گرفتن به روز می‌شود، پول بیش‌تر تولید می‌شود. لازم به ذکر است که به این دلیل میزان هزینه‌های مصرف کنندگان افزایش می‌یابد. خوب است بدانید که با کاهش نرخ بهره، پس ‌انداز کردن پول جذابیت خود را از دست می‌دهد.

رشد موقعیت‌های شغلی: زمانی که کسب ‌و کارها از طریق وام سرمایه بیش‌تری در اختیار دارند، با افزایش هزینه‌ها فروش آن‌ها به مصرف‌کنندگان بیش‌تر می‌شود. بدون شک در این شرایط مشاغل به استخدام کارمندان و نیروهای جدید، ترغیب می‌شوند.

معایب بالقوه و تاثیرات منفی

تورم: زمانی که عرضه پول با روش تسهیل کمی افزایش می‌یابد، به طور طبیعی تورم نیز افزایش می‌یابد. در این شرایط بر سر کالاها رقابت به وجود می‌آید. خوب است بدانید که دلیل این رقابت این است که پول در گردش است اما عرضه کالاها افزایش نمی‌یابد. شایان ذکر است که هر چه تقاضا افزایش یابد، قیمت‌ها نیز افزایش می‌یابند.

در نهایت اگر شرایط موجود به خوبی مدیریت نشود، نرخ تورم به سرعت بالا می‌رود و منجر به تورم بیشینه می‌شود.

عدم اجبار گرفتن وام: خوب است بدانید که در روش تسهیل کمی بانک‌های تجاری در ازای پولی که از بانک‌های مرکزی دریافت می‌کنند، موظف به ارایه وام‌های بیش‌تر هستند. اما در این پروسه و سیستم چیزی وجود ندارد که آن‌ها را مجبور به این امر کند.

برای نمونه زمانی که تسهیل کمی پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ در ابتدا در ایالات متحده ارایه شد، بسیاری از بانک‌ها سرمایه‌ی جدیدی که دریافت کردند را نگه ‌داشتند و آن را در میان مردم پخش نکردند.

بدهی بیش‌تر: همان طور که می‌دانید منفعت وام موجب می‌شود تا برخی موسسات، مشاغل و مصرف‌کنندگان بیش از حد استطاعت وام دریافت کنند و به همین جهت بدهی آن‌ها روز به روز بیش‌تر می‌شود و در نهایت عواقب ناخوشایند و بسیار بدی در انتظار اقتصادها خواهد بود.

تاثیرات بر روی دیگر ایران سرمایه ‌گذاری: به طور معمول بازار اوراق بهادار به بی‌ثباتی و تغییرات ناگهانی واکنش منفی نشان می‌دهد. خوب است بدانید که  تسهیل کمی این واکنش منفی را، تشدید می‌کند.

نمونه‌های مشابه

امروزه در برخی از کشورها بانک مرکزی از روش تسهیل کمی استفاده کرده ‌است، در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

بانک ژاپن از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ و از سال ۲۰۱۲ تا امروز:

اعمال روش تسهیل کمی مشکلات مالی این کشور را کاهش نداد و ین ژاپن در برابر دلار ایالات متحده ضعیف‌تر شد، در نتیجه این امر مبالغ واردات روزبه روز افزایش یافت.

ایالات متحده از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴:

ایالات متحده برای رفع بحران مسکن و رکود اقتصادی موجود در کشور، سه دوره روش تسهیل کمی را بر کشور اعمال کرد. در نهایت اقتصاد این کشور بهبود یافت اما هنوز نظرهای فراوانی وجود دارد که آیا بهبود اقتصاد ناشی از این سیستم بوده یا خیر ؟ این سوال از آن جهت وجود دارد که تفاوت قابل توجهی با بانک‌های کانادا که از روش تسهیل کمی استفاده نمی‌کردند، قابل مشاهده نیست.

بانک مرکزی اروپا از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸:

ناحیه یورو با مشکلات و کاستی‌هایی درگیر است، اما با این وجود از نرخ پایدار تورم، کاهش بیکاری و اقتصاد قدرتمند ۲۰۱۷ برخوردار است. لازم به ذکر است که هنوز رشد نه چندان زیاد دستمزدها و افزایش نرخ بهره این ناحیه را در برگرفته است.

نقش تسهیل کمی در سیاست‌های پولی

همان طور که می‌دانید مدیریت سطح کلی تقاضای پول بر عهده‌ی سیاست‌های پولی است. تقاضای پول به معنای کل حجم پول و سرعت انتقال آن از فردی به فرد دیگر است. این فرایند در میان اقتصاددانان به سرعت گردش پول مشهور است.

لازم به ذکر است که حجم پول در حالت کلی از دو مولفه‌ی میزان وام بانکی و مقدار پول نقد در اقتصاد تشکیل می‌شود.

نقش بانک مرکزی در تسهیل کمی

اصلی‌‌ترین و مهم‌ترین وظیفه بانک مرکزی در پلتفرم تسهیل کمی کنترل و نظارت بر کل وجوه نقد سیستم است. اگر که وجوه تقلبی و جعلی را در نظر نگیریم، نظارت کمتر بانک‌های مرکزی بر میزان وام‌های بانکی نشانگر نا کارآمدی سیاست نرخ بهره است.  فراموش نکنید که بانک مرکزی در رابطه با سرعت گردش پول هیچ کنترل و وظیفه‌ای ندارد.

زمانی که تقاضای پول رشد کندی را تجربه می‌کند، کنترل پول به روشنی کارآمدی و موفقیت تسهیل کمی را نشان می‌دهد و می‌توان گفت به همین جهت است که سایت پولی تسهیل کمی در ایالات متحده و با اندکی تاخیر در منطقه یورو اعمال شد.

شرایط کنونی تسهیل کمی

امروزه این حقیقت که اقتصاد رشدی را طی نمی‌کند دلیل اصلی برای بد جلوه‌ دادن تسهیل کمی و سیاست‌های پولی است. اما فراموش نکنید مدارک و اسناد به خوبی نشان می‌دهند که تسهیل کمی بر سطح متوسط قیمت‌ها اثرگذار است.

لازم به ذکر است که کاملا طبیعی است که سیاست‌های پولی قادر نباشند هر آنچه که ما انتظار داریم را فراهم کنند. در نهایت از این سیاست‌ها تنها برای کنترل میزان قیمت‌ها استفاده می‌شود.

استفاده از تسهیل کمی

بانک‌هایی نظیر: بانک مرکزی انگلستان، بانک مرکزی اروپا، فدرال رزرو و... طی دوره‌های زمانی مختلفی به طور متوسط از تسهیل کمی بهره برده‌اند و نتیجه آن را در اقتصاد خود مشاهده کرده‌اند.

لازم به ذکر است که استفاده از سیاست نرخ بهره که همان عامل اصلی ایجاد حباب در دارایی‌ها است، تابه امروز عملکرد موفقیت آمیزی به همراه نداشته است. اما با این وجود بانک‌های مرکزی موظف هستند که این اشتباه را در فعالیت‌های خود بر عهده گیرند.

جمع بندی

در مطالب فوق به بررسی کامل مفهوم تسهیل کمی و تاثیر آن بر اقتصاد بازار ارزهای دیجیتال پرداختیم. همان طور که گفتیم تسهیل کمی یک استراتژی پولی نامتعارف است که می‌تواند در برخی از اقتصادها کمک‌کننده باشد. اما فراموش نکنید این استراتژی بسیار بحث ‌برانگیز است.

لازم به ذکر است که امروزه با گذشت مدت‌ها از ارایه پلتفرم تسهیل کمی برای اولین بار، هنوز برای بسیاری از خطرهای بالقوه نظیر: افزایش خارج از کنترل تورم و بدهی بیش از اندازه راه‌حلی وجود ندارد و این خطرها اقتصاد کشور را تهدید می‌کنند. شایان ذکر است که با وجود تمام مشکلات ذکر شده، برخی از کشورها ریسک اتفاقات را قبول می‌کنند و از سیستم تسهیل کمی بهره می‌برند. این کشورها بارها ناپایداری ارزی و تاثیرات مخرب ناشی از آن را در بازار و اقتصاد خود تجربه کرده‌اند. در نهایت خوب است بدانید که هنوز پیامدهای طولانی مدت بهره‌گیری از سیستم تسهیل کمی مشخص و روشن نیست و حتی ممکن است کاملا متفاوت با پیش‌بینی‌های انجام ‌شده باشد.